کلستریدیوم دیفیسیل
اسهال یکی از عوارض نسبتا شایع درمان با آنتی بیوتیک ها می باشد. از اوایل دهه هفتاد میلادی بخصوص پس از معرفی آنتی بیوتیک کلیندامایسین ٬ کولیت های وابسته به آنتی بیوتیک و بخصوص فرم Pseudomembranous colitis با علائم بالینی شدید افزایش یافته است. باکتری کلستریدیوم دیفیسیل شایعترین پاتوژن عامل اسهال بدنبال مصرف آنتی بیوتیک بوده و با توکسین A و توکسین B توسط سویه های سم زا (Toxigenic) این فرم از بیماری را ایجاد می کند. توکسین A یک انتروتوکسین و توکسین B یک سیتو توکسین است که هر دو در داخل بدن اثر همدیگر را تقویت کرده و بصورت سینرژیسم عمل می کنند.
در سالهای اخیر بروز بیماری مرتبط با کلستریدیوم دیفیسیل (C. difficile associated disease) بطور قابل توجهی در دنیا گسترش یافته و این افزایش با ظهور سویه های بسیار مهاجم(virulent) باکتری در آمریکای شمالی و اروپا همراه شده است.
از آنجاییکه تمامی سویه های کلستریدیوم دیفیسیل توکسین تولید نمی کنند و حدود 2 % از افراد بالغ سالم و تا 50% از بچه های زیر 2 سال ممکن است با این باکتری آلوده شوند ٬شناسایی توکسین AوB بهتر از تشخیص و جداسازی خود باکتری در تشخیص بالینی می باشد.
کاربرد
1. در بیماران بستری در بیمارستان که دفع مکرر مدفوع loose ، درد شکم ، تب و یا تهوع در طی یا پس از یک دوره مصرف آنتی بیوتیک یا به دنبال جراحی سیستم گوارش که اخیرا انجام شده است ، دارند.
2. در مورد بیماران سرپایی که علائم فوق در طی 6 یا 8 هفته بعد از دریافت آنتی بیوتیک ، چندین روز پس از شیمی درمانی و یا در فردی که بیماری مزمن سیستم گوارش را داشته و پزشک مربوطه مشکوک به بدتر شدن آن بیماری با کلستریدیوم دیفیسیل است.
3. این آزمایش ممکن است در تشخیص اسهال های مداوم که هیچ علت پاتولوژیکی مثل انگل ها یا باکتری های پاتوژنی برای آن تشخیص داده نشده است نیز کمک کننده باشد.
4. اگر بیماری ، برای اسهال مربوط به مصرف آنتی بیوتیک یا کولیت درمان شده ، ومجددا عود نماید و علائم ظاهر گردد ، سنجش توکسین های کلستریدیوم دیفیسیل ممکن است برای تائید بیماری، مجددا درخواست گردد.
نوع نمونه
حداقل 1-2 گرم از مدفوع تازه دفع شده را در ظرف درب دار ریخته و بلافاصله به آزمایشگاه منتقل نمائید . ترجیحا از سواب رکتال استفاده نشود ٬ اما در موارد اجبار باید از حضور حداقل mg 100 مدفوع همراه سواب مطمئن شد.
روش انجام آزمایش
آزمایش بر روی نمونه مدفوع تازه، پس از آماده سازی لازم در آزمایشگاه به روش ELISA انجام می شود. مشخصات روش در جدول زیر مشخص است.
| Sensitivity | 91.7%-96.8% |
| Specificity | 100% |
| PPV | 100% |
| NPV | 98% |
محدودیت های روش
روش ELISA بکار رفته تنها قادر است وجود توکسین A و B را در نمونه های مدفوع نشان دهد و نمی توان بین مقدار بدست آمده و شدت علائم بالینی ارتباط برقرار کرد.تمامی نتایج با توجه
به یافته های بالینی بیمار باید تفسیر گردد. نتیجه مثبت، وجود پاتوژن های دیگر در مدفوع را رد نمیکند و نتیجه منفی ضرورتا معادل عدم حضور عفونت با کلستریدیوم دیفیسیل نیست چراکه در صورت نگهداری نمونه بیمار در شرایط غیرمطلوب ممکن است توکسین تخریب شده و تشخیص
داده نشود. در صورت وجود شک بالینی بهتر است آزمایش بر روی نمونه تازه و جدید تکرار شود.