کراتین فسفوکیناز  (CPK)

مترادف : CK   ، CPK ، کراتین کیناز

توصیف : CPK یک آنزیم داخل سلولی است که غلظت آن در عضله اسکلتی ، میوکارد و مغز بالا است و آسیب به هریک از این بافتها باعث افزایش سطح سرمی CPK می شود . سه ایزوفرم وجود دارد که منشأ بافتی CPK سرم را مشخص میکند : MM (عضله اسکلتی ) ، MB ( میوکارد) و BB (مغز) .

روش اندازه گیری CPK : آنالیز CPK به دو صورت می تواند صورت گیرد که یا بخشی از یک مجموعه تست های شیمیایی می باشد یا اینکه جداگانه اندازه گیری شود .

سرم باید در یک لوله plain red-top جمع آوری می شود .همولیز نباید رخ دهد . تعیین سطح CK باید قبل از انجام اعمال تهاجمی مثل الکترومیوگرافی (EMG) و بیوپسی عضله صورت گیرد .

مقادیر نرمال : مقادیر بدست آمده بستگی به روش انجام تست دارد ، اما بطور کلی محدوده نرمال از U/L 50-200 برای مردان متغیر است و برای زنان 25% پایین تر از این مقدار است . سطح CK در سیاهپوستان (مردان بیش از زنان ) ممکن است بالاتر از حد نرمال باشد که الزاماً با یک پروسه میوپاتیک و یا توده عضلانی در ارتباط نیست . در انفارکتوسهای ریه و کلیه ، پریکاردیت ، تیروتوکسیکوز و میوپاتیهای ناشی از استروئید ممکن است CK نرمال باشد .

موارد افزایش CK : درا کثر بیماران مبتلا به پلی میوزیت و درماتومیوزیت سطوح بالای CK وجود دارد (مگر اینکه تابلوی بالینی بیماری واضح نباشد یعنی مثلاً وقتی مریض با درد سینه و ضعف اندامها مراجعه می کند ). تعیین الگوی ایزوآنزیمی لازم نیست . اگرچه افزایش MM معمولاً در میوزیت دیده می شود سطوح بالای MB ممکن است بخاطر آسیب های التهابی به عضله یا رژنراسیون عضله باشد . اگر کراتین کیناز در آغاز میوزیت بالا برود، اندازه گیری های سریال و پی در پی CK می تواند معیار خوبی برای ارزیابی پاسخ به درمان باشد .

در درصد قابل توجهی از بیماران که درماتومیوزیت و پلی میوزیت فعال دارند (35%) کراتین کیناز بالا نمی رود و در این موارد اندازه گیری دیگر آنزیم های ماهیچه ای نظیر آلدولاز کمک کننده است . سطوح پایین CK (گاهی پایین تر از حد نرمال ) می تواند نمایانگر یک پروگنوز ضعیف باشد بخصوص در بیمارانیکه دچار درماتومیوزیت بدنبال بدخیمی می شوند .

دلایل بالا نبودن کراتین کیناز در برخی بیماران مبتلا به پلی میوزیت و درماتومیوزیت مشخص نیست اما ممکن است بدلیل فقدان توده عضلانی یا وجود مهارکننده های در حال گردش آنزیم باشد .

دیگر دلایل بالا بودن کراتین کیناز شامل موارد زیر است: میوپاتی ناشی از الکل، میگزدم (هیپوتیروئیدی )، سندرم هایپرترمی بدخیم، دیستروفی عضلانی دوشن ، تشنج، سندرم میالژی ائوزینوفیلی ، ماههای آخر حاملگی ، همولیز متوسط تا شدید ، مصرف کوکائین ، رابدومیولیز، حوادث عروق مغزی ، آسیبهای میوکارد، کاردیوورژن، (شوک قلبی) ، تزریقات داخل عضلانی، نیز ورزش های شدید می تواننند باعث افزایش سطح CK شوند و قبل از خونگیری باید از آنها اجتناب نمود .

موارد کاهش CK:آنهایی که توده عضلانی کمی دارند ، درماتومیوزیت و پلی میوزیت شدید ، بیماریهای کبدی ناشی از الکل ، ماههای اول حاملگی ( هفته 20) و آرتریت روماتوئید.

اندازه گیری CK:

CK ممکن است در تشخیص و درمان میوزیت التهابی ،دیستروفی عضلانی، بیماریهای میوکارد و رابدومیولیز کمک کننده باشد.