كليات

كاركنان آزمايشگاه در معرض بسياري از عوامل بيماري زا با منشأ خون، مايعات بدن و ...مي باشند كه از طريق ترشح و پاشيدن، فرو رفتن سوزن، وسايل شيشه اي شكسته، خراش و بريدگي و ... در تماس با چشم، بيني، دهان، پوست و ... باعث آلودگي مي گردند. همچنين در محيط كاري آنها خطراتي در نتيجه كار با مواد شيميايي سوزاننده، مواد راديواكتيو، الكتريسيته، وسايل مكانيكي، آتش سوزي و ... وجود دارد كه سلامتي آنها را تهديد مي نمايد.

ميزان عفونت هاي ويروسي از طريق فرورفتن سوزن، بريدگيها و ... در مورد ويروس هپاتيت B ، ۶% تا ۳۰% ، در مورد ويروس هپاتيت C ، ۸/۱% و در مورد ويروس ايدز ۳/۰ % مي باشد. در دهه گذشته، هر ساله حدود ۱۰۰ تا ۲۰۰ نفر از كاركنان مراكز بهداشتي درماني ايالات متحده در نتيجه ابتلا به عفونت ويروسي هپاتيت B ناشي از محيط كار فوت نمودند.

تا كنون انتقال حداقل ۲۰ عامل بيماري زاي مختلف بوسيله سوزن و صدمات ناشي از وسايل تيز گزارش گرديده است با توجه به اهميت پيشگيري از آلودگي و خطرات محيط كاري در مورد كاركنان، اين كتابچه در واقع راهنمايي عملي جهت تضمين ايمني و بهداشت كاركنان مي باشد كه سعي گرديده است كه دربرگيرنده تمام اصول حفاظتي در كليه زمينه ها باشد. اميد است كه بكارگيري اين اصول راهگشاي حفاظت و ايمني كاركنان آزمايشگاهها كشور باشد.

سيگار كشيدن :

در تمامي بخشهاي فني آزمايشگاه استعمال دخانيات (سيگار، سيگارت و پيپت) ممنوع مي باشد. اين مواد ميتوانند عامل مهمي جهت ايجاد آتش سوزي در ارتباط با حلال هاي قابل اشتعال باشند. همچنين انتقال آنها از ميز كار به دهان مي تواند به عنوان مخزني جهت انتقال ميكروارگانيسم ها و توكسين ها عمل نمايد.

غذا، آشاميدني ها و مواد مشابه كه سبب تماس هر چه بيشتر دست با دهان مي گردد:

بايد در تمام بخش هاي فني آزمايشگاه از غذا خوردن، آشاميدن و يا انجام ساير اعمالي كه سبب تماس دست را با دهان مي گردد، خودداري نمود.

نمونه هاي آزمايشگاهي (خون، ادرار، مدفوع و خلط و ...) مي تواند حامل بسياري از عوامل بيماري زا باشد اين مواد كه روزانه در بخش هاي مختلف آزمايشگاه جابجا مي گردند و بعضي مواقع در يخچال هاي آزمايشگاه نگهداري مي شوند، به عنوان يك منبع مهم آلودگي غذا و آشاميدني ها تلقي مي گردند.

بهيچ وجه مواد غذائي را در يخچالهاي بخشهاي مختلف آزمايشگاه نگهداري ننمائيد.

بايد يخچالهاي مخصوص مواد غذائي را در فضاي آبدارخانه قرار داد. تنها با اين روش مي توان مطمئن شد كه مواد غذائي با نمونه هاي آزمايشگاهي در يك يخچال نگهداري نمي شوند.

استفاده از دستكش

بايد هميشه دستكش در اندازه هاي متفاوت و از مواد مناسب و مرغوب در تمام بخشهاي فني در دسترس باشد دستكشهايي از جنس لاتكس، نيتريل و يا وينيل، محافظت كافي را ايجاد مي نمايند. دستكشهايي كه از جنس لاتكس يا وينيل نازك تهيه شده باشند، محافظت كافي را در مقابل سوراخ شدن بوسيله وسايل تيز، ايجاد نمي نمايند.

دستكش ها بايد در اندازه هاي تا مچ، آرنج و شانه در دسترس باشند.

نبايد دستكش ها را هنگام انجام كار تعويض نمود بلكه بايد بعد از اتمام كار اين عمل را انحام داد. كاركنان آزمايشگاه بايد اقدامات حفاظتي لازم را جهت جلوگيري از آلودگي محيط و پوست در مورد دستكش هاي آلوده انجام دهند.

- جهت اهداف مختلف بايد از دستكش هاي متفاوتي استفاده نمود، شامل :

دستكش هاي لاستيكي يا چرمي كه در مواقع كارهاي سنگين، سر و كار داشتن با وسايل داغ و يا هنگام خالي كردن محفظه هاي محتوي مواد خطرناك استفاده مي شود

دستكش هاي خانگي جهت تميز نمودن، شستن وسايل شيشه اي و ضدعفوني كردن

دستكش هاي جراحي (لاتكس) در مواقع كار با خون، مواد خطرناك و ...

دستكش هاي پلاستيكي يكبار مصرف جهت مواقع اضطراري

دستكش ها نبايد شسته شده و مجدداً مورد استفاده قرار گيرند، زيرا از كيفيت عملكرد و ميزان نقش حفاظتي آنها كاسته مي شود اگر دستكشها جهت استفاده مجدد با مواد شوينده و يا مواد ضدعفوني شسته شوند، ممكن است مواد شوينده سبب افزايش نفوذ مايعات از طريق سوراخهاي غير مرئي شده و يا مواد ضدعفوني باعث خراب شدن دستكش ها گردند. حلال هاي آلي سريعاً سبب خراب شدن دستكش هاي لاتكس گرديده و بعضي از حلال ها، دستكش هاي وينيلي را حل مي نمايند.

مي توان دستكش هايي مانند دستكش هاي لاستيكي خانگي را كه استفاده عمومي داشته و ممكن است در تماس با خون بوده و يا جهت تميز كردن و آلودگي زدايي بكار بروند، ضدعفوني و مجدداً استفاده نمود اما اگر بريدگي، سوراخ يا بدرنگي در آنها مشاهده گرديد، بايد دور انداخته شوند.

دستكش ها را بايد بعد از پوشيدن و قبل از كار از نظر نقايص مرئي بررسي نمود.

پوشيدن دو جفت دستكش هنگام اتوپسي و يا زمانيكه امكان آلودگي با خون و مايعات بدن (مثل كار در بخش اورژانس) زياد است، توصيه مي گردد. بررسي ها نشان داده كه آلودگي پوست در زمان استفاده از دو دستكش كمتر از زمان استفاده از يك دستكش اتفاق افتاده است.

همچنين جراحان بايد هنگام جراحي از دو دستكش استفاده كنند كه در اين حالت ميزان سوراخ شدن دستكش داخلي كمتر از ميزان سوراخ شدن يك دستكش است.

بهر حال هنگام استفاد از دو دستكش نيز بايد حفاظت فيزيكي كافي را در مقابل سوراخ شدن اتفاقي آنها بوسيله وسايل تيز مدنظر داشت.

گرچه بيشتر كاركنان آزمايشگاه از دستكش هاي لاتكس استفاده مي كنند ولي حدود ۶ تا ۱۷% افراد ممكن است به لاتكس حساسيت داشته باشند كه درماتيت هاي تماسي آلرژيك در نتيجه وجود مواد شيميائي موجود در طي مراحل توليد لاتكس يا مواد ديگر دستكش ها ديده مي شود. استفاده از دستكش هاي نخي و يا دستكش هاي بدون مواد شيميائي معمولاً از بروز درماتيت هاي آلرژيك جلوگيري مي كند. جهت جلوگيري از تماس با پروتئين هاي لاتكس بايد از دستكش هاي حاوي پروتئين كم، دستكش هاي بدون پودر و يا دستكش هاي ساخته شده از جنس نيتريل، پلي اتيلن و يا مواد ديگر استفاده نمود.

در چه مواقعي بايد دستكش پوشيد؟

هنگام نمونه گيري، نقل و انتقال نمونه ها و انجام مراحل آزمايش و همچنين زماني كه دست ها با مواد آلوده، سطوح آلوده و يا وسايل آلوده در تماس هستند و نيز در موارد تماس با بافت، خون، سرم، پلاسما، مايع نخاع، ترشحات واژن، مايع مني، مايع حاصل از شست و شوي برنش، مايع سينوويال، جنب، پريتوان، آمنيوتيك، پريكارد، شير پستان و يا ديگر مايعات بدن كه ممكن است با خون آلوده شوند، بايد از دستكش استفاده نمود. طبق توصيه CDC بايد در موارد تماس با نواحي از بدن بيمار كه به طور طبيعي استريل هستند، از دستكش استريل استفاده نمود. در مواقع تماس با مخاط و يا فعاليت هاي آزمايشگاهي احتياج به استفاده از دستكش استريل نمي باشد. همچنين در فواصل تماس با بيمار بايد دستكش ها تعويض گردند.

ـ بهيچوجه نبايد بوسيله دست سوزن هاي استفاده شده از سرنگ يكبار مصرف جدا گردد و يا در پوشش سرسوزن روي آن قرار گيرد

لباس كاركنان

معمولاً كارفرما پوشش مشخصي را براي كاركنان در نظر مي گيرد. اين لباس بايد تميز، مرتب و از كيفيت مناسبي برخوردار باشد. اين لباسها كه جهت محافظت از آلودگي و كثيف شدن ديگر لباسها پوشيده مي شوند شامل گان ها، كت هاي آزمايشگاهي، پيش بند، شنل و يا لباس هاي مشابه مي باشد.

هنگام كار در آزمايشگاه همه كاركنان فني بايد از يك روپوش آستين بلند كه جلوي آن كاملاً بسته شود و يا يك كت آزمايشگاهي بلند با آستين هاي بلند كه سرآستين آن كاملاً بسته باشد استفاده نمايند.

در مواقعي كه مواد بسيار خطرناك و آلوده مورد استفاده قرار مي گيرند، بعلاوه مي توان از پيش بندهاي پلاستيكي يكبار مصرف يا روپوش غيرقابل نفوذ به مايعات يكبار مصرف نيز استفاده نمود كه حفاظت كافي را در مقابل ترشح خون و مواد شيميايي ايجاد كند. در مواقع استفاده از اين پيش بندها، ممكن است محافظ هاي آستين دار جهت حفاظت بازو پوشيده شود.

هنگام ترك محل هاي فني و مخوصاً حضور در محل هاي عمومي (آبدارخانه) بايد روپوش را از تن خارج نمود. بايد در فواصل زماني مناسب روپوش ها را تعويض نمود تا از پاكيزگي آنها مطمئن بشويم. اگر اين لباس ها با مواد خطرناك آلوده شوند، بايد بلافاصله تعويض شوند.

نبايد اين گونه لباس ها را جهت شستشو به منزل برد. بايد لباس هاي بيروني در قفسه هاي شخصي مخصوص در بيرون از نواحي فني آزمايشگاه قرار داده شوند.

بايد توجه نمود كه خونگيرها و ديگر كاركناني كه وظايفي را در خارج آزمايشگاه بعهده دارند، مادامي كه با بيماران سروكار دارند، ممكن است نياز به پوشيدن كت ها يا روپوش هاي آزمايشگاهي داشته باشند.

كفش ها

كفش بايد راحت و داراي كف لاستيكي باشد و تمام پا را بپوشاند. هنگامي كه احتمال ريختن مواد وجود دارد، بايد روكش هاي يكبار مصرفي كه در مقابل نفوذ مايعات، مقاوم مي باشند، پوشيده شود. نبايد از كفش هاي پارچه اي استفاده نمود زيرا مواد شيميايي يا مايعات عفوني و آلوده را به خود جذب مي نمايد.

استفاده از كفش هاي از جنس مواد غير قابل نفوذ به مايعات مانند چرم يا مواد مصنوعي، توصيه مي گردد.

 

برداشت مايعات با پي پت :

هرگز عمل برداشت مايعات را با پي پت بوسيله دهان انجام ندهيد. در اين مورد در رابطه با اهداف مختلف وسايل متفاوتي جهت برداشت مايعات بوسيله پي پت وجود دارد.

همچنين نبايد قطرات انتهائي نمونه با فشار زياد خارج شود زيرا ممكن است باعث ايجاد قطرات بسيار ريز يا آئروسل گردد.

شست و شوي دست :

مهمترين اقدام پيشگيرانه و ايمني شست و شوي مكرر دست مي باشد كه بايد هميشه صابون (ترجيحاً صابون مايع) و يا مواد ضدعفوني كننده جهت تميز نمودن پوست در دسترس كاركنان قرار گيرد.

بايد در موارد زير دستها شسته شوند :

	فوراً بعد از تماس اتفاقي پوست با خون، مايعات بدن يا بافت ها، بايد دست ها يا ديگر نواحي پوست كاملاً شسته شوند اگر تماسي با مواد آلوده از طريق پاره شدن دستكش ها اتفاق بيفتد بايد بلافاصله دستكش ها را درآورد و دست ها را كاملاً شست.
	قبل و بعد از تماس با بيماران و يا تماس با نمونه هاي آزمايشگاهي
	بعد از اتمام كار و قبل از ترك آزمايشگاه
	بعد از درآوردن دستكش ها و يا قبل از آنكه دستكش جديدي پوشيده شود.
	بايد قبل از خوردن، آشاميدن، سيگار كشيدن، آرايش كردن، تعويض لنز تماسي و قبل و بعد از توالت رفتن دست ها را شست. همچنين قبل از همه فعاليت هايي كه در آنها تماس كامل دست با مخاط چشم ها يا خراش هاي پوست اتفاق مي افتد، شست و شوي دست با آب جاري و صابون توصيه مي گردد. بهر حال استفاده از هر ماده شوينده استانداردي قابل قبول مي باشد. در مناطقي كه دسترسي به آب امكان پذير نيست مي توان از ژل ها يا مايعات داراي پايه الكل استفاده نمود. مي توان دست ها را با دستمال كاغذي تميز نمود و سپس آنها را با كف هاي تميز كننده شست.
	نبايد از محصولات صابوني كه ممكن است سلامت پوست را به خطر بيندازد، استفاده نمود.
	استفاده از يك كرم دست مرطوب كننده، ممكن است التهاب پوست را كه بوسيله شست و شوي مكرر دست اتفاق افتاده، كاهش دهد.
	بايد توجه نمود كه بريدگي ها، زخم ها و جراحات پوستي (اگزاما) با پانسمان غيرقابل نفوذ به آب پوشانده شوند.

شست و شوي چشم

بايد مخصوصاً در بخش هايي كه اسيد، مواد سوزاننده، مواد خورنده و يا ديگر مواد شيميايي مورد استفاده قرار مي گيرند جايگاه و محل ثابتي را جهت شست و شوي چشم در نظر گرفت. علاوه بر واحدهاي ثابتي كه اقدامات درماني فوري فراهم مي كنند، ممكن است از سيستم شست و شوي چشم كه قابل حمل نيز ميباشد، استفاده نمود.

عملكرد اين وسايل را بايد هر هفته بررسي نمود تا از كاركرد صحيح آنها و پاشيدن آب مطمئن بشويم همچنين بايد بطور مرتب محتويات اين وسايل را از نظر خلوص شيميايي و بيولوژيكي بررسي نمود.

محافظت از چشم و صورت

بايد در مواقع كار با مواد سمي، مواد سوزاننده، مواد خطرناك شيميايي و بيولوژي و يا هنگامي كه امكان ترشح و يا پاشيدن خون يا مايعات بدن وجود داشته و نيز هنگام تخليه اتوكلاو و ... از عينكهاي حفاظتي (حفاظ دار) و يا ماسك هاي چشم و صورت استفاده نمود.

استفاده از عينك هاي حفاظ دار مخصوصاً هنگام كار با مواد شيميايي خطرناك نسبت به عينك هاي محافظتي كه بالاتر از عينك هاي معمولي قرار مي گيرد، ترجيح داده مي شود.

استفاده از ماسكها و حفاظهايي كه از جنس پلاستيك شفاف بوده (مانند ماسك هاي جوشكاران) و تمام صورت و گردن را مي پوشاند و جهت استفاده طولاني مدت مانند اتوپسي مناسب بوده و به راحتي آلودگي زدايي
مي شود، توصيه مي گردد.

لنزهاي چشم مخصوصاً لنزهاي نوع نرم (soft) مي توانند حلالها و بخار حاصل از مواد را به خود جذب نمايند. بنابراين استفاده از آنها در اين موارد خطرناك مي باشد، لنزهاي تماسي باعث تجمع مواد فوق در محل قرينه شده و در عين حال مانع خروج اشك مي گردند، در حاليكه اشك قادر است مواد فوق را بوسيله شست و شو از چشم خارج نمايد. بايد به كاركنان سفارش نمود كه در اين گونه بخشها، لنزهاي تماسي را بكار نبرند مگر اينكه از عينك هاي حفاظ دار و يا ماسك هاي صورت استفاده كنند.

مو و جواهرات

بايد موها در پشت سر جمع شده و روي شانه رها نشده باشند. اين عمل جهت جلوگيري از تماس آنها با مواد و سطوح آلوده و نيز پيشگيري از پراكنده كردن ارگانيسم ها در داخل محيط هاي كاري مي باشد. همچنين بايد دقت نمود كه موها با وسايل در حال حركت مانند سانتريفوژ يا ميكروتوم تماس نداشته باشد بايد در اين موارد از پوشش هاي يكبار مصرف جهت پوشاندن موها استفاده نمود.

نبايد از جواهرات و زينت آلاتي كه ممكن است به وسايل گير كرده و يا داخل مواد آلوده آويزان شوند، استفاده نمود بطور كلي نبايد از جواهرات بجز حلقه ازدواج استفاده نمود.

آرايش كردن نيز در محيط فني آزمايشگاه ممنوع مي باشد.

ريش

تمام اقدامات حفاظتي ذكر شده در مورد مو، بايد در مورد ريش آقايان نيز در نظر گرفته شود. داشتن ريش بلند خطرناك است زيرا ممكن است در داخل وسايل در حال حركت گير كند. در ضمن ريش مي تواند به عنوان يك منبع مهم آلودگي باشد. در اين موارد بايد از پوشش هاي يكبار مصرف جهت پوشاندن ريش استفاده نمود. همچنين ريش مي تواند بعنوان يك مشكل مهم در استفاده از دستگاه هاي تنفسي مطرح شود.

نگهداري مواد خطرناك

بايد معرف ها، مواد شيميائي (اسيدها، بازها و ...) و يا رنگ هاي داراي خواص سمي را در قفسه يا محفظه هاي عايق از نظر خارج شدن بخار قرار داد.

بايد مايعات خطرناك مانند اسيدها يا قلياها در قفسه هايي با ارتفاع زير سطح چشمي ذخيره شوند.

ذخيره سازي محفظه هاي بزرگ بايد نزديك زمين باشد.

وسايل تيز و برنده

بايد در مواقع كار با وسايل تيز و برنده شامل سوزن ها، اسكالپل، شيشه هاي شكسته نهايت دقت و احتياط را به بكار بست. بايد در صوت امكان تمام وسايل تيز را با استفاده از روش هاي مكانيكي جابجا نمود (مانند فورسپس هايي كه تيغه اسكالپل را برداشته و يا وسايلي كه سوزن و اكوتينر را برمي دارد و ...)

نبايد سوزن هاي استفاده شده قيچي، خم و يا شكسته شود. بايد فوراً وسايل تيز را در محفظه هاي مقاوم مخصوص قطع سرسوزن قرار داد و‌آن محفظه ها را نيز قبل از اينكه بطور كامل پرشوند، به طريقه مناسبي دفع نمود.

سقف، ديوار، كف و سطوح ميزهاي آزمايشگاه بايد غيرقابل نفوذ بوده و بايد سطوح ميزها را فوراً بعد از آلودگي با نمونه و يا بعد از اتمام كار روزانه با مواد ضدعفوني كننده مانند هيپوكلريت سديم gr/L ۵ يا (۵/۰ گرم درصد) و يا هر گونه محلول سفيد كننده خانگي كه به نسبت ۱۰/۱۰ رقيق شده باشد، ضدعفوني نمود.

دستگاه هاي كمك تنفسي

بايد وسايل كمك تنفسي مناسب در دسترس كاركنان باشد تا آنها را در مقابل تنفس مواد آلوده، گرد و غبار مضر، ميكروارگانيسم ها، گازها و بخار مضر حفاظت كند، مخصوصاً در مواردي كه كنترل فني مناسبي جهت ورود اين مواد خطرناك انجام نشده و يا اقدامات كافي نبوده و يا اينكه نتوان وجود اين مواد خطرناك را بوسيله حواس درك نمود.

در موارد ضروري، وسايل مختلفي مانند ماسك هاي گرد و غبار، ماسك هاي گاز و ... تا وسايل كمك تنفسي مناسب با ذخيره هواي زياد، ممكن است مورد استفاده قرار گيرد.

افرادي مي توانند از اين وسايل استفاده كنند كه از نظر وضعيت جسماني قادر به تنفس بوسيله وسايل مزبور بوده و در اين راه آموزش هاي لازم را ديده باشند. چون ريش مانع استفاده مناسب از وسايل فوق مي شود. كاركناني كه ريش دارند، نبايد در اين گونه بخش ها كار كنند.

در مواردي كه ماهيت ماده خطرناك از نظر تنفسي مشخص نبوده و يا مقدار اكسيژن زير حد ۵/۱۹% باشد و يا نتوان وجود اين مواد خطرناك را بوسيله حواس درك نمود، بايد از وسايل تنفسي Self Contained با يك فشار مثبت استفاده شود.

بايد وسايل تنفسي مانند كيسه هاي مخصوص احيا، و نيز كيسه هاي پلاستيكي يكبار مصرف مخصوص تنفس دهان به دهان در مناطقي كه ممكن است نياز به احيا، باشد، نگهداري و در دسترس قرار گيرد.

در موارد كاربرد روش هاي حفاظتي تنفسي، بايد منطبق بر استانداردهاي موجود، انتخاب وسايل، روش استفاده، تميز كردن و نگهداري، ارزيابي كارآيي و آموزش هاي لازم در اين زمينه به صورت مكتوب در دسترس بوده و نگهداري شود.

دوش هاي اضطراري

بايد در آزمايشگاه دوش هاي اضطراري، در محل هاي مناسب نصب شوند، مخصوصاً در بخش هايي از آزمايشگاه كه از مواد شيميايي سوزاننده استفاده مي شود. تعداد اين دوش ها بستگي به وسعت كاري و فضاي آزمايشگاه دارد. بايد حتي الامكان درجه حرارت آب مورد استفاده در دوش ها مناسب باشد.

سيستم فاضلاب دوش ها و همچنين عملكرد آن بايد بطور متناوب بررسي شود. به علت استفاده كم از چنين فاضلاب هايي، مي توان مقدار كمي روغن معدني در آن ريخت و طبق برنامه اي منظم آب را با فشار وارد نمود.

بكار بستن روش هاي ايمني در هنگام كار با وسايل شيشه اي

	ظروف شيشه اي شكسته يا ترك خورده را دور بريزيد.
	هرگز در ظروف شيشه اي را با قدرت باز نكنيد، درهايي كه چسبيده يا فرو رفته اند، بايد بريده شوند.
	بايد قبل از شستشو، وسايل شيشه اي آلوده را ضدعفوني نمود.
	بايد قطعات شكسته و يا دور ريختني را در يك محفظه مخصوص و مقاوم قرار داد.
	ظروف شيشه اي داغ را بايد با دستكش هاي مقاوم به حرارت جابجا نمود.
	وسايل شيشه اي شكسته شده را فقط با روش هاي مكانيكي جابجا نمائيد.
	حتي الامكان از ملزومات آزمايشگاهي يكبار مصرف استفاده نمائيد.

ضد عفوني كردن وسايل آزمايشگاهي

يخچال ها، فريزرها، بن ماري، سانتريفوژ و ... بايد بطور مرتب تميز شده و نيز بطور متناوب منطبق بر برنامه زمانبندي كه بوسيله مسئول آزمايشگاه تعيين مي گردد، ضدعفوني گردند. مخصوصاً در مواردي كه آلودگي مهمي بوجود آيد، بايد فوراً اين عمل انجام شود.

در هنگام تميز كردن آزمايشگاه و وسايل بايد دستكش، گان و لباس هاي حفاظتي مناسب پوشيده شود.

 

رعايت موارد ايمني در هنگام كار با سانتريفوژ

آئروسل ها: بايد حتي الامكان سانتريفوژ در هنگام كار حداقل ميزان آئروسل را ايجاد كند.

استفاده از سانتريفوژ: هنگام روشن كردن سانتريفوژ مطمئن باشيد كه درپوش آن كاملاً بسته شده باشد. مواظف مو، لباس و يا وسايل زينتي آويزان باشيد.

آلودگي: از سانتريفوژ نمودن لوله هاي حاوي نمونه خون، ادرار، خلط ... و يا مايعات قابل اشتعال كه درپوش نداشته باشند، خودداري نمائيد. در هنگام سانتريفوژ يك سيستم خلاء، ايجاد مي شود كه باعث تبخير مايعات مي گردد كه مي تواند منجر به ايجاد ذرات آئروسل از مواد آلوده گرديده و يا باعث انفجار مايعات قابل اشتعال گردد.

عوامل عفوني: همه كشت ها و يا نمونه هايي كه در آنها احتمال ايجاد آئروسل هاي عفوني وجود دارد، بايد در لوله هاي مخصوص سانتريفوژ كه كاملاً دربسته باشد در محفظه هايي با در كاملاً محكم سانتريفوژ گردد.

تميز كردن: بايد سانتريفوژ بطور مرتب با محلول هيپوكلريت سديم با رقت ۱۰/۱ و يا مواد مناسب ديگر ضدعفوني شود.

طراز نمودن: هنگامي كه با سانتريفوژ كار مي كنيد بايد مطمئن شويد كه سيستم تعادلي آن درست باشد. روتورهاي متعادل نشده در چرخش ايجاد ارتعاش مي كنند.

عوامل عفوني: همه كشت ها و يا نمونه هايي كه در آنها احتمال ايجاد آئروسل هاي عفوني وجود دارد، بايد در لوله هاي مخصوص سانتريفوژ كه كاملاً دربسته باشد در محفظه هايي با در كاملاً محكم سانتريفوژ گردد.

كرايواستيت و ميكروتوم

وسايل فوق شامل وسايل خطرناك مي باشند كه داراي تيغه برنده اي هستند كه ممكن است باعث بريدگي پوست گردد. تفاوت اصلي اين دو وسيله آن است كه در ميكروتوم، بافت هايي مورد برش قرار مي گيرند كه در پارافين غوطه ور شده و عموماً آلوده كننده نيستند، اما كرايواستيت يك وسيله بسيار خطرناك است چون بافت مورد استفاده منجمد بوده و ثابت نمي گردد و مي تواند محتوي عوامل آلوده باشد كه بايد توصيه هاي ايمني زير را در مواقع كار با آنها به كار بست. كه دو نوع حادثه قابل پيشگيري شامل ۱ - عفونت ۲ - صدمات مكانيكي ممكن است مشاهده گردد.

كنترل عفونت

	گيره نگه دارنده بلوك و برس بايد جهت آلودگي زدايي در محلول ضدعفوني كننده مناسب قرار داده شود.
	بايد بعد از اتمام كار با كرايواستيت، دستگاه به دفعات با الكل ۷۰% ضدعفوني گردد.
	بايد حداقل هفته اي يكبار يخ دستگاه آب گردد و اگر انتظار مي رود كه بافت با باكتري مايكوباكتريوم آلوده باشد بلافاصله دستگاه با يك ماده موثر بر عليه توبركولوز ضدعفوني گردد.
	بايد اقدامات حفاظتي شديدي در مواقعي كه با عامل Creutzfeld-Jakob سر و كار داريم، بكار بسته شود. استفاده از هيدروكسيد سديم (سود سوزآور) جهت آلودگي زدايي توصيه مي شود.
	بايد از دستكش و ساير وسايل حفاظتي مناسب استفاده نمود.
	بايد هنگام برش، دريچه دستگاه بسته باشد.
	بايد مدارك مربوط به روش هاي آلودگي زدايي موجود بوده و سوابق مربوط به آن نگهداري شود.
	وسايل فوق به علت استفاده از تيغه خطرناك مي باشند، لذا بايد توصيه هاي زير را هنگام كار با تيغه بكار بست:
	هرگز تيغه را بدون محافظ رها نكنيد.
	تيغه هاي يكبار مصرف را در محفظه مقاوم مخصوص وسايل برنده قرار دهيد.
	اگر بدون برداشتن تيغه، نمونه ها را تعويض مي نمائيد، تيغه را با محافظ انگشتان بپوشانيد. در اين هنگام دسته آن بايد قفل شده باشد.

روش هاي جداسازي بيماران

هنگامي كه با بيماران تماس داريد، بايد كاركنان آزمايشگاه با مشورت كميته كنترل عفونت، روش هاي جداسازي بيماران را كه بوسيله بيمارستان تعيين شده، مورد توجه قرار داده و رعايت موارد ايمني را بنمايند.

مشخص نمودن نواحي تميز و آلوده

همه تلفن ها، دستگيره در، صفحه كليد ويدئو، صفحه كليد كامپيوتر و ديگر وسايلي كه در تماس با دست هستند، ممكن است الوده باشند. در اين موارد ممكن است لازم باشد كه برچسب هشدار دهنده بر روي آنها نصب شود و بايد تمام روش هاي لازم جهت جلوگيري از آلودگي وسايل فوق مورد استفاده قرار گيرد.

اشخاصي كه در اين مناطق با دست هاي بدون دستكش و با اين وسايل در تماس مي باشند بايد دستكش بپوشند و يا دستهايشان را بعد از تماس با اين وسايل بشويند.

حتي الامكان بايد از تماس دست با صورت مخصوصاً هنگامي كه از تلفن و وسايل مشابه ديگر، استفاده مي گردد خودداري نمود. بايد كاركنان نواحي فني قبل از تماس با وسايل فوق دستكش ها را بيرون بياورند. همچنين مي توان از پوشش هاي پلاستيكي جهت صفحه كليد كامپيوتر، تلفن ها ... در مواقع آلودگي هاي مهم استفاده نمود.

راههاي خروج

بهيچوجه نبايد خروجي ها و راهروها مسدود باشند. نبايد زباله ها، وسايل ذخيره، لوازم يا مبلمان غير قابل استفاده را در راههاي خروجي و راهروها قرار داد. نبايد درهاي خروجي نيز مسدود يا قفل شده باشند.

بهيچ دليلي نبايد وسايل آتش نشاني، جعبه مخصوص خبركننده آتش سوزي، پتوهاي اضطراري، دوش هاي ايمني و يا خروجي ها قفل شده و يا روكش وسايل مذكور پوشيده شده باشد.

 

وسايل شخصي كاركنان

نبايد وسايل شخصي مانند كيف پول، كت، پوتين يا چكمه، ليوان چاي و قهوه، زيرپيراهني، غذاهاي بسته بندي نشده و يا داروها را در قسمت هاي فني آزمايشگاه قرار داد.

دفع زباله

از تجمع زباله جلوگيري نموده و بايد حداقل يكبار در روز دفع شوند.

بايد جعبه كمك هاي اوليه در آزمايشگاه وجود داشته باشد.

بوسيله نصب توري و سمپاشي نمودن و ... ورود حشرات، جوندگان و ... را در محيط آزمايشگاه كنترل نمائيد.

بهيچوجه نبايد بچه ها و حيوانات به محل هاي فني آزمايشگاه وارد شوند.

استفاده از وسايل تزئيني و ... مربوط به جشن ها

استفاده از وسايل مربوط به جشن ها بايد با روش هاي سازمان يافته اي انجام شود. نبايد در اين رابطه از وسايل تزئيني الكتريكي، شمع هاي مومي و دكوراسيون هاي ديگري كه احتمال بروز آتش سوزي را به دنبال دارد، استفاده نمود.

مركز تحقيقات آزمايشگاههاي رفرانس

References :

۱. Clinical Laboratory Safeyty. September ۱۹۹۶. Pub: + he

National committee for clinical laboratory Standard (NCCLS).

Approred Guideline GP ۱۷-A vol: ۱۶ No: ۶ ISBN ۱-۵۶۲۳۸-۳۰۰-۰ Pages: ۳-۹

 

۲. Protection of laboratory workers from occupationally acquired infection

۲۰۰۱. Pub: NCCLS. Approred Guideline second Edition M۲۹-A۲.

Vol. ۲۱ No. ۲۳ ISBN ۱-۵۶۲۳۸-۴۵۳-۸ Pages: ۱۶-۲۱

 

۳. Safety in health care labratories. ۱۹۹۷

Pub: world health Organization (Geneva). WHO

Pages: ۱۱-۱۳