الکتروفورز پروتئین سرم(SPEP)

تعریف: SPEP ، پروتئین های اصلی خون، آلبومین و گلوبولین ها را اندازه گیری می کند.

روش اجرا: از آنجایی که پروتئین ها از نظر اندازه و شارژ سطحی هتروژن ( ناهمگن) هستند، میتوان آنها را از نظر الکتروشیمیایی جدا نمود. در الکتروفورز منطقه ای (Zone Electrophresis) سرم روی یک سطح خنثی مثل استات سلولز قرار داده میشود و در معرض جریان الکتریکی قرار می گیرد . پروتئین های مختلف در سرم با سرعت های متفا وت حرکت می کنند . بنابراین به نقاط گوناگونی که می توانند اندازه گیری شوند، مهاجرت می کنند.هنگامی که پروتئین ها درغلظت های طبیعی هستند، الگوی معروف SPEP را که شامل آلبومین و گلوبولین هاست (γ,β-α2-α1) نمایان می سازند .

آلفا گلوبین ها شامل پروتئین های فاز حاد هستند . ایمونوگلوبولین ها (IgM,IgA,IgG) عمدتا در رده گاما گلوبولین ((γ و به میزان کمتر در رده β ( مخصوصا IgM) مهاجرت می کنند.

مقادیر طبیعی:

ممکن است بین آزمایشگاها اختلاف وجود داشته باشد :

 محدوده پروتئین تام از 6/6 تا 9/7 گرم / دسی لیتر

آلبومین 3/3 تا 5/4 گرم در دسی لیتر

α1: 1/0 تا 4/0 گرم در دسی لیتر و α2 5/0 تا 1 گرم در دسی لیتر

β: 7/0 تا 2/1 گرم در دسی لیتر و  γ ، 5/0 تا 6/1 گرم در دسی لیتر

یافته های غیر طبیعی:

آنالیز زیر رده های اختصاصی روی SPEP ممکن است اطلاعات مهمی در مورد چند حالت بیماری ارائه دهد.

پروتئین تام: کاهش در تمام رده های پروتئین ( که بصورت کاهش در پروتئین تام دیده میشود) ، موقع از دست دادن بیش از حد پروتئین مشخصاً از طریق کلیه یا دستگاه گوارش اتفاق می افتد. افزایش در پروتئین تام ممکن است از افزایش در رده های اختصاصی بخصوص گاماگلوبولین ها ناشی شود. سطوح افزایش  یافته پروتئین در بیماریهای مزمن التهابی ، عفونتها ، بیماری کبدو کم آبی (Dehydration) ایجاد میشود.

- آلبومین: کاهش در آلبومین ممکن است با بیماریهای کلیوی ، بخصوص بیماریهای توام با ضایعات غشایی گلومرول  و پروتیئن اوری ناشی ا زآن همراه باشد. دراین موارد ممکن است در پروتئین های سایر رده ها ، افزایش جبرانی داشته باشیم . همچنین هیپوآلبومینمی ممکن است در بیماری شدید کبدی دیده شود، که منعکس کننده اختلال در ظرفیت سنتز آلبومین می باشد، و بعنوان عارضه ای از سوختگی های وسیع پوست هم بشمار میرود .

α1-آنتی تریپسین جزء عمده پروتئین تشکیل دهنده α1- گلوبولین در SPEP است، بنابراین کاهش در این رده (α1- گلوبولین ) ممکن است نشانگر کمبود α1- آنتی تریپسین باشد.

α- گلوبولین ها:

پروتئین های گوناگون سنتز شده ، در طی پاسخ فاز حاد در رده α1- گلوبولین مهاجرت می کنند این جمله جای بحث دارد- مترجم ) بنابراین این رده در بیمارانی که دچار بیماریهای التهابی ، عفونت و یا بدخیمی هستند افزایش می یابد. افزایش در رده α2 – گلوبولین ، که دربرگیرنده پروتئین هایی نظیر هاپتوگلوبولین است،بطور شایع در بیماران مبتلا به هیپوآلبومینمی ، مثلا ثانویه به سندروم نفروتیک ، دیده می شود.

γ گلوبولین ها : کاهش در γ گلوبولین ها منعکس کننده کاهش در IgG است ، ایمونوگلوبولینی که دارای بیشترین مقدار است. کاهش در IgG یا هیپوگاماگلوبولینمی ممکن است نشانگر نقص ایمنی در جزء با واسطه آنتی بادی پاسخ ایمنی باشد . برعکس افزایش در رده γ گلوبولین ، عمدتاً منعکس کننده افزایش در IgG سرم است . هرگاه این افزایش پلی کلونال باشد (روی SPEP به صورت یک کوهان (برآمدگی) منتشر نشان داده می شود) ، غالباً منعکس کننده پاسخ به یک عفونت یا یک بیماری اتوایمون است . زمانی که تنها یک کلون از سلولهای B ، مقادیر بیش از حد IgG تولید می کند (بعنوان مثال در مالتی پل میلوما) مولکولهای IgG مشابهند و یک Spike بلند و نوک تیز روی SPEP ایجاد می کنند. مولکولهای ایمنوگلوبولین می توانند اختصاصا توسط ایمونوالکتروفورز مشخص شوند .

- دیگر موارد استفاده : الکتروفورز پروتئین ادرار بخصوص در کشف زنجیره های سبک( Bence Jone protein) ترشح شده توسط بعضی میلوماها مفید است . آنالیز الکتروفورتیک CSF برای باندهای پروتئین الیگوکلونال جهت تأیید تشخیص مالتی پل اسکلروزیس (Multiple sclerosis) بکار می رود .

موارد کاربرد : SPEP غالبا در ارزیابی از دست دادن وزن، تب ، با منشا ناشناخته، هیپوآلبومینمی ، پروتئین سرمی افزایش یافته ، یا شک به بدخیمی مالتیپل میلوما، بیماری اتوایمون، یا سوء تغذیه بکار میرود.